Şarbondan Nasıl Korunabiliriz ?
Mikroskopik canlılardan geniş bir grubu oluşturan bakteriler genellikle bölünerek çoğalırlar. Ancak bunlardan bazıları, çevre koşulları ne olursa olsun çoğalabilmeyi garanti altına alabilmek için spor adı verilen ve zor dış koşullarda bile yaşayabilen bir tür yumurta üretebilirler. Böylece, aşırı ısı, kuruluk vs gibi normal bir bakterinin yaşayamayacağı koşullarda 50 yıla kadar uykuda kalabilir, koşullar normale döndüğünde de canlı bakteri formuna tekrar dönebilirler.
Teknik adıyla Bacillus Anthracis denen ve canlılarda Şarbon adı verilen hastalığa yol açan bakteri de spor üretebilme ve bu sayede ciddi sorunlar yaratabilme yeteneğindedir.
Şarbon Nedir ?
Şarbon Bacillus Anthracis (Anthrax) adı verilen bir bakterinin yol açtığı bir hastalıktır. En sık ciltte, en ciddi olarak akciğerlerde hastalık meydana getirmektedir. Ayrıca, nadiren sindirim sisteminde de görülebilmektedir. Uyuşturucu bağımlılarında nadiren iğne yoluyla da bulaşıp genel enfeksiyon meydana getirebilir.
Şarbon nasıl bulaşır.
Toprakta uzun süre canlılığını sürdürebilen sporların dana, koyun, keçi, geyik, antilop gibi hayvanlara ve insanlara bulaşı ile hastalık meydana getirebilmektedir. Topraktaki sporların direk bulaşı yanı sıra, hastalanan hayvanların etlerinden de insana bulaşarak hastalık meydana getirebilir
Şarbon İnsandan İnsana bulaşır mı
Hayır. İnsandan insana solunum yoluyla bulaş gösterilmemiştir. Ancak, cilt şarbonu geçiren insanlarda, cilt lezyonlarının içindeki sıvıda canlı bakteri olduğu unutulmamalı, ciltten cilte direk temastan kaçınılmaldır.
İnsan şarbonu en sık hangi organlarda görülür ?
İnsanda görülen şarbonun %95 i cilt şarbonu şeklinde görülür. Genelde kesik ya da incinmiş ciltten direk temasla bulaşır. Nadiren öldürücüdür.
En ciddi hastalık bakteri sporlarının akciğerlere bulaş sonucu ortaya çıkar. Zamanında ve doğru tedavi edilmeyen akciğer şarbonunda ölüm oranı %80 e dek çıkabilir. Bu özelliği nedeniyle terör amaçlı biyolojik silah olarak kullanılmaktadır. ABD’ de posta yoluyla gönderilen tozlu zarfları örnek gösterilebilir.
Ayrıca, ağız yoluyla bulaşıp sindirim sisteminde de hastalık meydana getirebilir.
Şarbondan sporları hangi ısıda ölür ?
Sarbon sporlarını yok edebilmek için 24 saat boyunca 95 ° C sıcakta tutmak; 30 dakika kaynatmak ya da 20 dakika boyunca 120 ° C' de buharla pişirmek gerekir. (örn. düdüklü tencere): Bu nedenle normal koşullarda şarbon sporlarını öldürmek pratikte mümkün değildir.
Süt ürünlerinden şarbon bulaşır mı ?
Teorik olarak mümkün olsa da sütten bulaş olasılığı yok denecek kadar çok düşüktür. Süte temel bulaş hasta hayvandan değil, sütün sağıldıktan sonra hayvanın dışkıs, toprağı gibi dışsal temaslarıyla olabilir. Ancak, eğer sütte şarbon toksini pastörizasyon ya da UHT işlemi tercih edilebilir.
Pastörizasyon için 72 C ısıda 18 saniye ısıl işlem uygulanır. Ancak şarbon sporunun ölmesi için gereken 72 C ısıda 85 saat gereklidir. Bu nedenle ortamda şarbon sporu varsa pastörizasyon yeterli değildir.
Dayanıklı süt olrak adlandırılan UHT sütlerde ısı 140 dereceye ulaştığından pastörizasyona göre daha güvenilir yöntem olarak düşünülebilir.
SONUÇ:
Sonuç olarak pratikte insanlarda şarbon ağırlıklı olarak cilt şarbonu şeklindedir ve direk temasla bulaşır. Solunum yoluyla bulaş, şehir insanında pratik olarak görülmez. Ancak, toplumda kaygı oluşturan en büyük soru, çok nadir görülen sindirim yolu ile şarbon bulaşına dairdir. Görülme olasılığı çok düşük olsa da, hasta hayvanların süt ve et ürünleri ile bulaşın mümkün olmadığı iddia edilemez.
Eğer, sindirim yoluyla bulaş ve hastalık görülme sıklığı çok ama çok nadir olan şarbondan korunmak için kesin önlemler isteniyorsa, UHT süt ürünleri tercih edilebilir. Et ürünleri sadece düdüklü tencere koşullarında 20 dk kadar pişirildikten sonra tüketilebilir.
Ayrıca ülkemizde son dönemlerde keçilerde Şarbon hastalığına pek rastlanmadığı da akılda tutulabilir.